Kızamıktan Korunma...
04 Nisan 2018

KIZAMIKTANKORUNMA

zamıkhastalığı Rubeola(zamık)virüsü ilemeydana gelen akut,nlü birenfeksiyon hastalığıdır.Havadamlacıkları yoluyla kişiden kişiyegeçen oldukça bulaşıcı birenfeksiyondur. Virüsün kuluçkadönemi10-14gündür. Şikayetlerbaşlamadanönceki iki gün ilenbaşladıktan sonraki dörtn en bulaşıdönemdir.Vücutta döntü, öksürük,burun akıntısı, gözdekızarıklık veateşe neden olur.Bazı hastalardakulakenfeksiyonu, zatüre(pnömoni), nöbetler(havalegeçirme), beyin hasarıveölümeyol açabilir.Bir kez geçirildiğindehayatboyu bağışıklık bırakır. Dünya Sağlık Örtü’negöre,zamıkküçük çocuklarda aşıylaönlenebilir ölümlerinöndegelennedenlerinden biridir.

zamıkvirüsü sürekli görülmesedeara arasalgınlar yapmaktadır.Ülkemizdedeson 2-3yıllık dönemdezamıkvakalagörülmüştür.Ülkemizde,artan seyahatvegöçlersebebiyle yurtdışı kaynaklıvirüs riski altındadır. Yurtdışındanvakalar gelmekte,aşısızveyaeksik aşılı kişiler bu vakalardanetkilenebilmektedir.zamıksalgınları halaAvrupa dadahilolmaküzerediğerülkelerde yaygındır. Daçıkalamalandabir önceki yılagöreyüzde 400'ü bulanartışlakızamıkvakalarınınen fazla Romanya, İtalya veUkrayna'da görüldüğü belirtilmektedir.Bununla birliktezamığa karşı çocuklarınaşılanmanda küresel boyuttaki çabasayesinde,tümdünyada kızamıktan ölenlerinsayısı 2000yılındanbuyanayaklaşık yüzde79düşmüştür.

Kızamıktankorunma; zamık aşısı (Atteecanlı aşı)vekızamıkimmünglobulin ile yapılabilmektedir.Kombine(kızamık,kabakulak,kızamıkçık;KKK)ya damonovalanaşı formlarıvardır. Çocuklukçağında rutinolarak yapılanaşılardır.zamıkvekabakulakaşıları civcivembriyonu hücre kültüründen, kızamıkçıkısı iseinsandiploidhücreltüründen üretilir.  zamıkaşısıilkolarak1963 yılında lisans almıştır.Sağlıkbakanlığı tarafındanyürülen Genişletilmiş BağışıklamaProgramıile çocuklarda12. aydaveilkokul 1. Sınıfta rapeliolmaküzere  ikidozşeklindeuygulanmaktadır. ÇocuklaraKKKaşısıBirincisi12-15aylıkkenveİkincisi4-6yaşlararasında olmaküzere2kez yapılmalıdır (1. dozdanenaz28gün geçmişsedahaerken deyapılabilir)

AşınınKontrendikasyonları;Gebelerveyaaşıyapıldıktansonra4haftaiçerisindegebelik planlayanlar aşılanmamalıdır.Aşı yapılankişibirayreylegebekalmamalıdır.Gebelik sırasında aşı olanlarda yada aşıyapıldıktan sonrabelirtilenreden öncegebekalanlarda aşıya bağlı fetal anomali gösterilemedinden gebeliğinsonlandırılmasıönerilmemektedir. Emzirmeaşı için kontrendike dildir.Kızamıkçığakarşı bağışıklığı olmayangebelerdoğumdanhemensonraKKKileaşılanmalıdır. Ağır immün yetmezliği olankilerde(kanserhastaları,organnakliyapılanlar, uzun süre kortikosteroid kullananlar, kemoterapiveya radyoterapi alanlar,ağırimmünyetmezliği olanHIVpozitif hastalarvb.) canlı aşı olmasısebebiyle KKKaşısı kontrendikedir.Orta/ağır şiddettehastalığı olanlarda akutdönem geçinceyekadaraşıertelenmelidir.Aşı içeriğindeolması sebebi ilejelatin veyaneomisinekarşı anafilaktiktipteallerjikreaksiyonu olankişilereaşıyapılmamalıdır.Yumurta allerjisi olanlarda aşıya bağlı anafilaksi riskioldukça düşüktür. Kontaktdermatitaşı içinkontrendikasyonoluşturmaz. Aşı ve immünglobulinler aynı anda verilmemelidir.Aşı immünglobulinden enaz 2haftaönceveyaen az 3ay sonra uygulanmalıdır.Bir dozKKKaşısındansonra6hafta içerisindetrombositopeni gelişirseikinciaşı dozu yapılmamalıdır.

Yanetkileri; Aşısonrasıensık ortayaçıkanyanetkilerenjeksiyonyerinderı, eritem ve şişliktir.KKKaşısı yapıldıktan sonra ateş, geçici döntü, geçici lenfadenopati,kabakulakaşısına bağparotit,allerjikreaksiyonlar, trombositopeni, kızamıkçıkaşısına bağlı daha çokkadınlarda artralji ve geçiciartritgibi yanetkilerrülebilir.Ateş, yanetkiler içerisindeen sıkgörüleniolup diğerleri nadirdir.Aşıya bağlı febrilkonvülzyon riski1/3000dir.İlkdozKKKaşısındansonraanafilaksi görülme hızı 1/100.000,menenjitveensefalitgörülmehızı1/1.000.000olarakbildirilmiştir. Kızamıkaşısı SSPE hızını artırmaz, tersinebu komplikasyona karşı koruyucudur. Vaskülit,optiknörit,Guillain-Barre Sendromu,ataksi, pankreas hasarı, diabetesmellitusgibi yanetkileriniseaşıyla ilişkisi olduğu kanıtlanamamıştır.

Temassonrasıprofilaksi;Kızamık geçiren hasta iletemas sonrası duyarlı kişilereilk72saat içerisindeKKKaşısı yapılması korunmadayeterliolabilir.Bir yüzerindekitemaslıolgularda immünglobulin yerineKKKaşısıtercihedilmektedir.Ancak,eviçiyakıntemaslarda, busüre içerisinde genellikletanıkonulamadığından, immünglobulin kullanılması gerekmektedir.Kontrendikeolduğu içinimmünpresif kişilervegebelerdetemas sonrasıprofilaksidezamıkaşısıkullanılmamalı, immünglobulin yapılmalıdır.Standart immünglobulin temassonrası ilk6gün içerisindeuygulanırsa etkiliolur. İmmünkompetan kide0.25ml/kg,immünsistemi baskılanmışkide0.5ml/kg (maksimum15ml)dozunda IMolarakuygulanır.Aşı, immünglobulinden 3-6aysonra yapılır.Yetişkinlerde Kızamıkaşısı (1980yılındansonradoğanlar için)en az1dozsubkütan yoldan KKKaşısıolarakyapılmalıdır.Laboratuvartetkikleriyleherbir antijenekarşıimmün olduğu gösterilmiş ise aşılanmasına gerekyoktur. Yakınzamanda kızamık,kızamıkçıkveya kabakulağa maruzkalmayada salgındurumunda, bir sağlıkkuruluşunda ya dabakımevindeçalışma,yükseköğrenim kurumlarında eğitimgörme,temasriskinin yüksekolduğu uluslararasıseyahatplanlamadurumlarında en az 28gün arayla2. dozKKKaşısı uygulanmalıdır.ılamaprogramınınbaşarısı nedeni ilezamıkhastalığı çokazalmıştır.SlıkBakanlığı açıklamalanda aşıyaprmama sayılarınıngiderekarttığı,2017yılında23binkişinin çocuğuna aşı yapılmasını reddettiği,bu durumun aşınınkoruyuculuğunun %98 olmasına rağmen aşı yapılan çocuklada etkiliyebileceği, daha yüksekaşı yaptırmama sayılarına ulaşılırsasalgınlara neden olabileceğibelirtilmiştir. Gümüzdeülkemizdesalgınbulunmamakta,yeryersporadik vakalar ortaya çıkabilmektedir.Basında songünlerdeAntalyailimizdeYabanuyrukluöğrencilerden kaynaklananzamıkvakalagörüldüğü haberleriyeralmışolup sağlıkbakanlığı tarafındanyapılan açıklamada 9vakatespit edildiği ve4250kişininaşılandığı bildirilmiştir.

Dr.ErdinçTİTİZLER
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi
AlanyaitimAraştırma hastanesi